İsimler

Yunanca'da bütün isimler dilbilgisel olarak üç cinste toplanmaktadır. Bunlar, αρσενικό - erkek isimler, θηλυκό - dişi isimler ve ουδέτερο

  • tarafsız (nötr) isimlerdir. İnsan ve hayvan isimleri doğal cinsiyetlerine göre genellikle erkek veya dişi olurlar: ο πατέρας - baba, ο γιος - oğul, ο πετεινός - horoz, η μητέρα - anne, η θυγατέρα - kız, η κότα - tavuk.
  • Bunların dışında bir ismin erkek, dişi ya da tarafsız olması için belirli bir kural yoktur. Örneğin üçü de cansız varlık olan şu nesnelerden, duvar - ο τοίχος (erkek), sandalye - η καρέκλα (dişi), masa - το τραπέζι ise (tarafsız/nötr) isim grubuna girer. Fakat tarafsız cinste olup, canlı varlıkların ismi olanlar da vardır: το κορίτσι - kız çocuğu, το πουλί - kuş, το ελάφι - geyik.

İsmin hangi cinste olduğu iki yolla saptanır:

tekil yalın hali sonekinden: ο νικητ-ής (erkek), η βρύσ-η (dişi), το παιδ-ί (tarafsız) [-ής, -η ve -ί son ektir.]

  • Belirtili ya da belirtisiz artikelden (tanıtma sözcüğü): ο, ένας (erkek), η, μια (dişi), το, ένα (tarafsız)

    Yunanca'da isim çekimleri, kurala uyanlar ve uymayanlar şeklinde çok geniş bir konudur. Biz, bu kitabımızda isimlerin en çok kullanılan çekimlerini vereceğiz.

    DİLBİLGİSEL CİNSİYETİ ERKEK OLAN İSİMLER

    tekili -ος, çoğulu -οι bitimli, cinsi erkek isimler:

    Tekil Çekim

    ο άνθρωπ - ος insan -ος [yalın hal]
    του ανθρώπ - ου insan-ın -ου [-in hali]
    τον άνθρωπ - ο insan-ı -ο [-i hali]
    - άνθρωπ - ε (ey) insan! -ε [hitap hali]

    Çoğul Çekim

    οι άνθρωπ - οι insanlar -οι [yalın hal]
    των ανθρώπ - ων insanlar-ın -ων [-in hali]
    τους ανθρώπ - ους insanlar-ı -ους [-i hali]
    - άνθρωπ - οι (ey) insanlar! -οι [hitap hali]

    Açıklamalar:

    ı) Tekilin ve çoğulun hitap hallerinde artikel kullanılmaz. ıı) Üç heceli olup, sondan üçüncü hecede vurgulanan (άν-θρω-πος gibi) "-ος" bitimli erkek isimlerin çekimi yapılırken tekil iyelik (-in hali) ve çoğul -i hallerinde vurgu sondan ikinci heceye kayar.

    tekili -ας, çoğulu -ες bitimli, cinsi erkek isimler:

    Tekil Çekim

    ο άντρ - ας adam -ας [yalın hal]
    του άντρ - α adam-ın -α [-in hali]
    τον άντρ - α adam-ı -α [-i hali]
    - άντρ - α (ey) adam! -α [hitap hali]

    Çoğul Çekim

    οι άντρ - ες adamlar -ες [yalın hal]
    των αντρ - ών adamlar-ın -ών [-in hali]
    τους άντρ - ες adamlar-ı -ες [-i hali]
    - άντρ - ες (ey) adamlar! -ες [hitap hali]

    Açıklamalar:

    ı) Tekilin iyelik, -i ve hitap hallerinde "ς" düşer, tekilin ve çoğulun hitap hallerinde artikel kullanılmaz. ıı) İki heceli olup, -ας ile biten (άντρας, μήνας gibi) isimler ve -ίας ile biten (ταμίας gibi) isimlerin çekimlerinde çoğulun iyelik (-in hali) halinde vurgu sondan ikinci heceye alınır (ταμιών).

    tekili -ης, çoğulu -ες bitimli, cinsi erkek isimler:

    Tekil Çekim

    ο μαθητ - ής öğrenci -ής [yalın hal]
    του μαθητ - ή öğrenci -nin -ή [-in hali]
    τον μαθητ - ή öğrenci -yi -ή [-i hali]
    - μαθητ - ή (ey) öğrenci! -ή [hitap hali]
    οι μαθητ - ές Çoğul Çekim öğrenciler -ές [yalın hal]
    των μαθητ - ών öğrenciler -in -ών [-in hali]
    τους μαθητ - ές öğrenciler -i -ές [-i hali]
    - μαθητ - ές (ey) öğrenciler! -ές [hitap hali

    Açıklamalar:

    ı) Tekilin iyelik, -i ve hitap hallerinde "ς" düşer, tekilin ve çoğulun hitap hallerinde artikel kullanılmaz. ıı) Vurgusu sondan ikinci hecede bulunan -ης bitimli (πολίτης gibi) isimler çoğulun iyelik (-in hali) halinde vurgusunu son heceye alır (πολιτών).

    tekili -ης çoğulu -ηδες bitimli, cinsi erkek isimler

    Tekil Çekim

    ο μπακάλ - ης bakkal -ης [yalın hal]
    του μπακάλ - η bakkal-ın -η [-in hali]
    τον μπακάλ - η bakkal-ı -η [-i hali]
    - μπακάλ - η (ey) bakkal! -η [hitap hali]
    οι Çoğul Çekim μπακάλη - δες bakkallar -ηδες [yalın hal]
    των μπακάλη - δων bakkallar-ın -ηδων [-in hali]
    τους μπακάλη - δες bakkallar-ı -ηδες [-i hali]
    - μπακάλη - δες (ey) bakkallar! -ηδες [hitap hali]

    tekili -άς çoğulu -άδες bitimli, cinsi erkek isimler

    Tekil Çekim

    ο ψαρ - άς balıkçı -άς [yalın hal]
    του ψαρ - ά balıkçı-nın -ά [-in hali]
    τον ψαρ - ά balıkçı-yı -ά [-i hali]
    - ψαρ - ά (ey) balıkçı! -ά [hitap hali]

    Çoğul Çekim οι ψαρ - άδες balıkçılar -άδες [yalın hal] των ψαρ - άδων balıkçılar-ın -άδων [-in hali] τους ψαρ - άδες balıkçılar-ı -άδες [-i hali] - ψαρ - άδες (ey) balıkçılar! -άδες [hitap hali]

    tekili -ές, çoğulu -έδες bitimli, cinsi erkek isimler:

    Tekil Çekim

    ο καφ - ές kahve -ές [yalın hal]
    του καφ - έ kahve-nin -ε [-in hali]
    τον καφ - έ kahve-yi -ε [-i hali]
    - καφ - έ (ey) kahve! -ε [hitap hali]
    οι καφ - έδες Çoğul Çekim kahveler -έδες [yalın hal]
    των καφ - έδων kahveler-in -έδων [-in hali]
    τους καφ - έδες kahveler-i -έδες [-i hali]
    - καφ - έδες kahveler! -έδες [hitap hali]

    tekili -ούς, çoğulu -ούδες bitimli, cinsi erkek isimler:

    Tekil Çekim
    ο παππ - ούς dede -ούς [yalın hal]
    του παππ - ού dede-nin -ού [-in hali]
    τον παππ - ού dede-yi -ού [-i hali]
    - παππ - ού dede! -ού [hitap hali]

    Çoğul Çekim

    οι παππ - ούδες dedeler -ούδες [yalın hal]
    των παππ - ούδων dedeler-in -ούδων [-in hali]
    τους παππ - ούδες dedeler -i -ούδες [-i hali]
    - παππ - ούδες dedeler! -ούδες [hitap hali]

    Açıklama: ο νους, ο Ιησούς sözcükleri benzer şekilde çekilirler. Ancak çoğul şekilleri yoktur.

    tekili -έας, çoğulu -είς bitimli, cinsi erkek isimler:

    Tekil Çekim

    ο συγγραφ - έας yazar -έας [yalın hal]
    του συγγραφ - έα yazar-ın -έα [-in hali]
    τον συγγραφ - έα yazar-ı -έα [-i hali]
    - συγγραφ -έα yazar! -έα [hitap hali]
    Çoğul Çekim

    οι συγγραφ - είς yazarlar -είς [yalın hal]
    των συγγραφ - έων yazarlar-ın -έων [-in hali]
    τους συγγραφ - είς yazarlar-ı -είς [-i hali]
    - συγγραφ - είς yazarlar! -είς [hitap hali]

    DİLBİLGİSEL CİNSİYETİ DİŞİ OLAN İSİMLER

    tekili -α, çoğulu -ες bitimli dişi cins isimler:

    Tekil Çekim

    η κυρί - α bayan -α [yalın hal]
    της κυρί - ας bayan -ın -ας [-in hali]
    την κυρί - α bayan -ı -α [-i hali]
    - κυρί - α bayan! -α [hitap hali]
    Çoğul Çekim
    οι κυρί - ες bayanlar -ες [yalın hal]
    των κυρι - ών bayanlar -ın -ών [-in hali]
    τις κυρί - ες bayanlar -ı -ες [-i hali]
    - κυρί - ες bayanlar! -ες [hitap hali]

    Açıklamalar:

    ı) -α bitimli dişi isimler çoğulun iyelik (-in hali) halinde vurgusunu son heceye alırlar (bir hece sağa kaydırırlar) γυ-ναί-κα / γυ-ναι-κών. ıı) -ίδα ve -άδα bitimli (ελπίδα ve ομάδα gibi) dişi isimler yukarıdaki kuraldan istisna tutulmaktadırlar. Bu isimler vurguyu sondan ikinci hecede muhafaza ederler. ııı) Ayrıca şu isimler de yukarıdaki istisnada olduğu gibi vurgularını değiştirmezler: η μητέρα - των μητέρων, η εικόνα - των εικόνων, η δασκάλα - των δασκάλων

    tekili -η, çoğulu -ης bitimli dişi cins isimler:

    η κόρ - η Tekil Çekim kız -η [yalın hal]
    της κόρ - ης kız -ın -ης [-in hali]
    την κόρ - η kız -ı -η [-i hali]
    - κόρ - η kız! -η [hitap hali]
    οι κόρ - ες Çoğul Çekim kızlar -ες [yalın hal]
    των κορ - ών kızlar -ın -ών [-in hali]
    τις κόρ - ες kızlar -ı -ες [-i hali]
    - κόρ - ες kızlar! -ες [hitap hali]

    Açıklamalar:

    ı) Vurgusu sondan ikinci hecede bulunan -η bitimli (κόρη) gibi isimler, çoğulun iyelik (-in hali) halinde vurgusunu son heceye alırlar. κό-ρη / κο-ρών ıı) Vurgusu sondan üçüncü hecede bulunan -η bitimli dişi isimlerin (ζάχαρη gibi) hemen hemen hiçbirinin çoğul şekli yoktur.

    tekili -ά, çoğulu -άδες bitimli dişi cins isimler:

    Tekil Çekim

    η μαμ - ά anne -ά [yalın hal]
    της μαμ - άς anne-nin -άς [-in hali]
    την μαμ - ά anne-yi -ά [-i hali]
    - μαμ - ά anne! -ά [hitap hali]

    Çoğul Çekim

    οι μαμ - άδες anneler -άδες [yalın hal]
    των μαμ - άδων anneler-in -άδων [-in hali]
    τις μαμ - άδες anneler-i -άδες [-i hali]
    - μαμ - άδες anneler! -άδες [hitap hali]

    Açıklama: Bu grupta yer alan sözcüklerin büyük çoğunluğu yabancı dillerden, özellikle de Türkçe'den Yunanca'ya geçmiş olan sözcüklerdir.

    tekili -ού, çoğulu -ούδες bitimli dişi cins isimler:

    Tekil Çekim

    η αλεπ - ού tilki -ού [yalın hal]
    της αλεπ - ούς tilki-nin -ούς [-in hali]
    την αλεπ - ού tilki-yi -ού [-i hali]
    - αλεπ - ού (ey) tilki! -ού [hitap hali]
    Çoğul Çekim
    οι αλεπ - ούδες tilkiler -ούδες [yalın hal]
    των αλεπ - ούδων tilkiler-in -ούδων [-in hali]
    τις αλεπ - ούδες tilkiler-i -ούδες [-i hali]
    - αλεπ - ούδες (ey) tilkiler! -ούδες [hitap hali]

    tekili -ος, çoğulu -οι bitimli dişi cins isimler:

    Tekil Çekim

    η είσοδ - ος giriş -ος [yalın hal]
    της εισόδ - ου giriş-in -ου [-in hali]
    την είσοδ - ο giriş-i -ο [-i hali]

    - είσοδ-ο / είδοδ-ε (ey) giriş! -ο/ε [hitap hali] Çoğul Çekim

    οι είσοδ - οι girişler -οι [yalın hal]
    των εισόδ - ων girişler-in -ων [-in hali]
    τις εισόδ - ους girişler-i -ους [-i hali]
    - είσοδ - οι (ey) girişler! -οι [hitap hali]

    tekili -η, çoğulu -εις bitimli dişi cins isimler:

    Tekil Çekim

    η τάξ - η sınıf -η [yalın hal]
    της τάξ-ης / τάξ-εως sınıf-ın -ης/εως [-in hali]
    την τάξ - η sınıf-ı -η [-i hali]
    - τάξ - η (ey) giriş! -η [hitap hali]
    Çoğul Çekim
    οι τάξ - εις sınıflar -εις [yalın hal]
    των τάξ - εων sınıflar-ın -εων [-in hali]
    τις τάξ - εις sınıflar-ı -εις [-i hali]
    - τάξ - εις (ey) sınıflar! -εις [hitap hali]

    DİLBİLGİSEL CİNSİYETİ TARAFSIZ (NÖTR) OLAN İSİMLER

    tekili -ο, çoğulu -α bitimli tarafsız isimler:

    Tekil Çekim

    το βιβλί - ο kitap -ο [yalın hal]
    του βιβλί - ου kitab -ın -ου [-in hali]
    το βιβλί - ο kitab -ı -ο [-i hali]
    - βιβλίο (ey) kitap! -ο [hitap hali]

    [Cansız varlıkların hitap (çağrı) hali, genellikle şiirsel ifadelerde kullanılır.]

    Çoğul Çekim

    τα βιβλί - α kitaplar -α [yalın hal]
    των βιβλί - ων kitaplar -ın -ων [-in hali]
    τα βιβλί - α kitaplar -ı -α [-i hali]
    - βιβλί - α (ey) kitaplar! -α [hitap hali]

    [Cansız varlıkların hitap (çağrı) hali, genellikle şiirsel ifadelerde kullanılır.]

    tekili -ι, çoğulu -ιά bitimli tarafsız isimler:

    Tekil Çekim

    το μολύβ - ι kalem -ι [yalın hal]
    του μολυβ - ιού kalem -in -ιού [-in hali]
    το μολύβ - ι kalem -i -ι [-i hali]
    - μολύβ - ι (ey) kalem! -ι [hitap hali]

    [Cansız varlıkların hitap (çağrı) hali, genellikle şiirsel ifadelerde kullanılır.] Çoğul Çekim

    τα μολυβ - ιά kalemler -ιά [yalın hal]
    των μολυβ - ιών kalemler -in -ιών [-in hali]
    τα μολυβ - ιά kalemler -i -ιά [-i hali]
    - μολυβ - ιά (ey) kalemler! -ιά [hitap hali]

    [Cansız varlıkların hitap (çağrı) hali, genellikle şiirsel ifadelerde kullanılır.]

    Açıklamalar:

    ı) -ι ile biten bütün tarafsız isimler tekilin ve çoğulun iyelik (in hali) hallerinde vurguyu son heceye alırlar. (σπίτι - σπιτιού, σπιτιών), (παιδί - παιδιού, παιδιών), (ρολόι - ρολογιού, ρολογιών) ıı) ρολόι - saat sözcüğü çekim itibari ile -ι ile biten diğer tarafsız isimlerden farklılık gösterir. Tekilin iyelik hali ile çoğulun bütün çekimlerinde sözcüğün kökü ile çekim eki arasına "γ" harfini kaynaştırıcı olarak alır. (του ρολογιού, τα ρολόγια, των ρολογιών) ııı) ρολόι - saat sözcüğü gibi çekilen ve en çok kullanılan sözcükler şunlardır: το τσάι - çay, το φαΐ - yiyecek, το σόι - soy, το κουβεντολόι

    gevezelik, το κομπολόι - tespih

    tekili -μα, çoğulu -ματα bitimli tarafsız isimler:

    Tekil Çekim

    το μάθη - μα ders -μα [yalın hal]
    του μαθή - ματος ders -in -ματος [-in hali]
    το μάθη - μα ders -i -μα [-i hali]
    - μάθη - μα (ey) ders! -μα [hitap hali]

    [Cansız varlıkların hitap (çağrı) hali, genellikle şiirsel ifadelerde kullanılır.] Çoğul Çekim

    τα μαθή - ματα dersler -ματα [yalın hal]
    των μαθη - μάτων dersler -in -μάτων [-in hali]
    τα μαθή - ματα dersler -i -ματα [-i hali]
    - μαθή - ματα (ey) dersler! -ματα [hitap hali]

    [Cansız varlıkların hitap (çağrı) hali, genellikle şiirsel ifadelerde kullanılır.]

    Açıklamalar:

    ı) -μα ile biten bütün tarafsız isimler çoğul iyelik halinde vurgularını sondan ikinci heceye alırlar. μάθημα - μαθημάτων ıı) Üç heceli olup, sondan üçüncü hecede vurgulanan tarafsız isimler, tekilin iyelik, çoğulun ise yalın, -i ve hitap (çağrı) hallerinde hece artışından dolayı vurgularını zorunlu olarak bir hece sağa kaydırırlar. Çünkü hiçbir yunanca sözcük sondan üçüncü heceden daha yukarıda, mesela dördüncü, beşinci hecede vurgulanmaz. Bunu bir örnekle açıklayalım; "μάθημα" sözcüğünün çoğul iyelik hali olan "μαθημάτων" dört heceli bir sözcüktür ve μα-θη-μά-των şeklinde hecelere ayrılır. Bu sözcüğün sondan ilk hecesi "-των", sondan ikinci hecesi "-μά", sondan üçüncü hecesi "-θη" ve sondan dördüncü hecesi de "μα"'dır. Bu duruma göre dördüncü hece olan "μα" hecesinde hiçbir zaman vurgu bulunamaz, bu bir dilbilgisi kuralıdır.

    tekili -ος, çoğulu -η bitimli tarafsız isimler:

    Tekil Çekim

    το δάσ - ος orman -ος [yalın hal]
    του δάσ - ους orman-ın -ους [-in hali]
    το δάσ - ος orman-ı -ος [-i hali]
    - δάσ - ος (ey) orman! -ος [hitap hali]

    [Cansız varlıkların hitap (çağrı) hali, genellikle şiirsel ifadelerde kullanılır.] Çoğul Çekim

    τα δάσ - η ormanlar -η [yalın hal]
    των δασ - ών ormanlar-ın -ών [-in hali]
    τα δάσ - η ormanlar-ı -η [-i hali]
    - δάσ - η (ey) ormanlar! -η [hitap hali]

    [Cansız varlıkların hitap (çağrı) hali, genellikle şiirsel ifadelerde kullanılır.]

    tekili -ας, çoğulu -ατα bitimli tarafsız isimler:

    το κρέ - ας Tekil Çekim et -ας [yalın hal]
    του κρέ - ατος et-in -ατος [-in hali]
    το κρέ - ας et-i -ας [-i hali]
    - κρέ - ας (ey) et! -ας [hitap hali]

    [Cansız varlıkların hitap (çağrı) hali, genellikle şiirsel ifadelerde kullanılır.] Çoğul Çekim τα κρέ - ατα etler -ατα [yalın hal] των κρε - άτων etler-in -άτων [-in hali] τα κρέ - ατα etler-i -ατα [-i hali] - κρέ - ατα (ey) etler! -ατα [hitap hali] [Cansız varlıkların hitap (çağrı) hali, genellikle şiirsel ifadelerde kullanılır.]

    tekili -αν, çoğulu -άντα bitimli tarafsız isimler:

    Tekil Çekim

    το π - αν her şey -αν [yalın hal]
    του π - αντός her şey-in -αντός [-in hali]
    το π - αν her şey-i -αν [-i hali]
    - π - αν (ey) her şey! -αν [hitap hali]

    [Cansız varlıkların hitap (çağrı) hali, genellikle şiirsel ifadelerde kullanılır.] Çoğul Çekim τα π - άντα her şeyler -άντα [yalın hal] των π - άντων her şeyler-in -άντων [-in hali] τα π - άντα her şeyler-i -άντα [-i hali] - π - άντα (ey) her şeyler! -άντα [hitap hali] [Cansız varlıkların hitap (çağrı) hali, genellikle şiirsel ifadelerde kullanılır.]

    tekili -ον, çoğulu -όντα bitimli tarafsız isimler:

    Tekil Çekim

    το προϊ - όν ürün -όν [yalın hal]
    του προϊ - όντος ürün-ün -όντος [-in hali]
    το προϊ - όν ürün-ü -όν [-i hali]
    - προϊ - όν (ey) ürün! -όν [hitap hali]

    [Cansız varlıkların hitap (çağrı) hali, genellikle şiirsel ifadelerde kullanılır.] Çoğul Çekim

    τα προϊ - όντα ürünler -όντα [yalın hal]
    των προϊ - όντων ürünler-in -όντων [-in hali]
    τα προϊ - όντα ürünler-i -όντα [-i hali]
    - προϊ - όντα (ey) ürünler! -όντα [hitap hali]

    [Cansız varlıkların hitap (çağrı) hali, genellikle şiirsel ifadelerde kullanılır.]